14 июл 2013 12:03Тоҷикистон / Мусоҳибаҳо / Тема дня

Оё Тоҷикистон ҷузъе аз сарзамини Темурланг аст?

Як академики узбак гуфта, ки тоҷикҳо элитаҳои узбаканд. Тавре элитаи русҳо дар асри 19 ба франсавӣ ҳарф мезаданд, инҳо ба форсӣ такаллум менамуданд. Ӯ ҳамаи кишварҳои Осиёи Миёнаро сарзамини Темури ланг хонда, мегуяд, давлаташ бояд дар паи даъвояшон бошад. Бо таваҷҷуҳ ба ин "Озодагон" аз коршиносон пурсид: Оё Тоҷикистон ҷузъе аз сарзамини Темурланг аст?

Сӯҳроб Шарипов, вакили парлумон

Аслан даъвои ва ё баҳси ҷорӣ кардаи академики Узбакистон ин ҷиддӣ нест. Аз тарърих бигирем агар, нисфи ҷаҳон дар империяи Мақдунӣ буд, ё худ империяи форсҳо ҳам сарзамини васеъ доштанд. Аммо мо наметавонем бигӯем, ки имрӯз ҳамаи кишварҳои ҷаҳон аз Эрон аст. Он замон гузашт. Ин баҳсҳои хом аст. Ин баҳсҳо чизе ба ҷуз аз ворид кардани сардӣ ба муносибатҳои давлатии ду кишвар намедиҳад. Дар асл ин даъвоҳо амалӣ намешаванд, чӣ дар Узбакистон ва чӣ дар Эрон. Аз ҷониби дигар ҳамин Темури Ланг худ узбак набуд ва худашро ҳам узбак намешумурд. Муғул ва аз хонаводаҳои Чингизхон буд, сад дарсад монандӣ ба Чингизхон дорад. Дар дарбораш ҳам ҳамеша бо форсӣ сӯҳбат мекард. Баҳси сарҳад миёни кишварҳои Осиёи Марказӣ мавзӯи нав нест. Академикҳои мо ҳам даъво мекунанд, ки Самарқанду Бухоро моли мост. Аммо ӯзбакон дар ин маврид ҷавоби рад медиҳанд ва ҷойе ин баҳсҳо обуранги сиёсӣ мегирад. Аз назари ман ба ин гуна иддаоҳо бояд ҷавоби илмӣ дод. Беҳтар аст ин масъаларо таърихнигорон ва кормандони академияи улум ба баҳс гиранд. Чунки расман миёни кишварҳои Осиёи Марказӣ соли 1924 бо ташкил ёфтани ҳокимияти шӯравӣ сарҳад тақсим карда шуд. Тавре мо медонем миллати ӯзбак дар ин минтақа баъди асри 15 пайдо шуда, миллати қадимтарини минтақа тоҷикон ба ҳисоб мераванд. Пас, метавон гуфт, ки ин гуна даъвоҳои академики ӯзбакистон чизе ба ҷуз аз сиёҳкунӣ дар муносибат ворид намекунад.

Сайфулло Сафаров, муовини раҳбари Маркази тадқиқоти стратегӣ

Ман бо тамоми ҳамон эҳтироме, ки нисбати мардуми Узбакистон доштам, мегӯям, ки он шахсиятҳое, ки баҳсҳои сарзаминиро мебароранд, онҳо шояд сиҳатии худро аз даст дода бошанд. Зеро шахси солим ин гуна даъво карда наметавонад. Зеро то соли 1924 дар Осиёи Марказӣ давлате ба монанди Узбакистон вуҷуд надошт. Ба назари ман даъвои академики ӯзбакистон беасос ва иғвогарона аст.

Умед Ҷайҳонӣ, таърихнигор

Он академик ниёз ба дармон дар тимористон дорад. Посухи иддаоъяшро устод Ғафуров солҳо пеш дода ва дигар пажуҳишгарон низ санге бар дасташ куфтаанд. Ин иддаъоҳо кӯшише беҳуда барои кӯҳансозиву торихитарошии буду бошӣ узбакҳо дар минтақа ва машруъият додан ба вуҷуди Узбакистон дар сарзаминҳои ишғолии тоҷикон аст.

Тоҷикистон 16 уктобри 1929 аз Узбакистон ҷудо шуда буд. Ин Узбакистон аст ки дар сарзаминҳои ситондашуда аз тоҷикон сохта шудааст ва кишваре бебуну бунлод аст. Вуҷуди Узбакистон дар сарзамини тоҷикон ҳамон андоза номашрӯъ аст ки вуҷуди Исроил дар сарзаминҳои арабҳои фаластинӣ.

Мӯҳр

Хабарҳои монанд: