Баъд аз рафтани Шералӣ Хайруллоев аз симмати вазири дифоъ чӣ тағйироте дар ин ниҳод хоҳад шуд? Оё имкони гузариш ба низоми шартномавии хидмати ҳарбӣ ё поин бурдани муҳлати он то як сол вуҷуд дорад? Инҳо саволҳое буданд, ки “Озодагон” аз коршиносон пурсиду посух гирифт.
Маҳдӣ СОБИР, коршиноси масоили низомӣ:
“Дар Вазорати дифои Тоҷикистон тағйироти зиёдеро таваққуъ доштан имкон дорад, албатта, ба тарафи мусбат. Мо дар ҷомеаи капиталистӣ ба сар мебарем, ки ҳама сохторҳо шахсӣ ва аз худ карда шудаанд. Вале Вазорати дифоъро касе бар дӯш намегирад. Чун ба гуфтаи бархе манфиатовар нест. Бубинед, раисиҷумҳури кишвар ахиран дар як суханронии худ гуфт, 70%-и сокинони Тоҷикистонро ҷавонон ташкил медиҳанд. Вале мо ҳар сол ду бор ба таври даъвати маҷбурӣ ё худ облава онҳоро ба сафи артиш ҷалб мекунем. Облава, яъне аз ин услуб танҳо вақти боздошти ҷинояткор кор мегиранд. Пас, маълум мешавад, бо ин роҳ мо ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандони худро поймол мекунем. Ҷавонро облава карда, ба комиссариат меоранд, агар каме маблағ диҳӣ, ӯро маъюб мебароранд. Аммо дар сурати ғайр волидайни ҷавон баъд аз 10 ё 15 рӯз мефаҳманд, ки фарзандашон дар марзи Тоҷикистон бо Афғонистон хидмат намуда истодааст. Ба сафи артиш на аз оилаҳои табақаи поин бояд сарбоз ҷалб карда шавад, балки шароитро дар хидмати ҳарбӣ тавре фароҳам кардан лозим, ки ҷавонон худ биёянд. Яъне, низоми шартномавиро ҷорӣ кардан лозим, то дар сафи артиш ҷавонони нерӯманд ҷамъ шаванд. Ҳар кас хидмат кардан намехоҳад, бигзор ҷарима супорад ва ин маблағ барои ҷалби ҷавонони ниёзманду тавоно сарф карда шавад. Дар ин ҳолат метавон аз амнияти кишвару миллат ҳарф зад. Муҳлати хидмати ҳарбиро низ бояд то як сол поин барем. Барои як аскар бояд ҳадди ақал беш аз ҳазор сомонӣ барои ғизояш масраф шавад. Вале мо тахминан 20-25 сомонӣ сарф мекунем. Ба ин пул дар чойхонаи “Роҳат” як бор метавон хӯрок хӯрд. Вале сарбоз ба ин маблағ чӣ гуна метавонад, як моҳ ба сар барад? Ҳудуди 600 ҳазор ҷавонони мо дар Русия ба кор машғуланд. Чанде қабл раиси Ҷунбиши ҷамъиятии умумирусиягии «Муҳоҷирини меҳнатии тоҷик» дар ин бора иттилоъ дода, аз раисиҷумҳури кишвар хост, ин ҷавононро аз хидмати ҳарбӣ озод намояд. Албатта, тақрибан 4-5 сол пеш қонуне дар бораи хидмати ҳарбӣ пешниҳод шуда буд, вале мутаассифона бо кадом сабабе қабул нашуд. Дар он бисёр хуб масъалаҳо гуфта шуда буданд. Бисёр хуб мешуд, агар он ба тасвиб мерасид.”
Шокирҷон ҲАКИМОВ, ҳуқушинос ва муовини раиси Ҳизби сотсиал-демократ:
“Тағйирот ҳатман бояд шавад. Ба низоми шартномавӣ ба мисли кишварҳои узви Иттиҳоди давлатҳои мустақил гузаштан зарур аст. Оне, ки мо аз Русия таҷҳизоти низомӣ меорем, маънои онро надорад, ки артиши мо бақувват хоҳад шуд. Дар ҳоле ки мо силоҳҳоеро аз хориҷа, бахусус Русия мегирем, ки ҷавобгӯи талаботи байналмилалӣ нестанд. Барои харидории таҷҳизоти низомии хуб пули хуб лозим аст. Илова бар ин, худи Русия намехоҳад, артиши мо бо силоҳи замонавӣ таъмин бошем. Ин як тарафи масъала, тарафи дигар, худи ман ҷонибдори поин бурдани муҳлати хидмати ҳарбӣ то як сол мебошам. Барои ин, бояд ба қонун тағйирот илова кард. Насли ҷавони мо мебинад, ки имрӯз артиши мо дар кадом вазъ аст, барои ҳамин аз рафтан саркашӣ дорад. Дар мавриди барканорию таъинот гуфтаниам, ки бояд ҳамеша шахсони ҳирфаӣ ва ботаҷрибаро ба мансабҳо интихоб кард, ки аз уҳдаи кораш мебарояд. Вазир бояд чеҳраи сиёсӣ дошта бошад. Вазиронро бо услубҳои хешутаборию маҳалгароӣ ва ба тариқи ришва набояд интихоб кард. Вале, мутаассифона, дар мо ин чиз дида мешавад. Агар каме ошкортар карда гӯем, бояд як вазорат ба мардуми Кӯлоб, дигарӣ ба Рашт, сеюмӣ ба Бадахшон бояд дода шавад. Пас дар ин сурат назорат болои якдигар ба вуҷуд омада, миёни ҳамдигар рақобат мешавад ва дар натиҷа пешравӣ низ хоҳад шуд.”