Музокироти 8 қудрат бо Эрон ба Душанбе бетаъсир нахоҳад буд

Дар Истамбул Эрон набояд шартгузорӣ намояд

Дар ин бора Шӯрои олии амнияти милии Эрон эълон дошт, ки дар поёнии ин ҳамоиш даври дуввуми музокирот эълон хоҳад шуд.

Вазирони умури хориҷаи «Ҷи 8» зимни мулоқот дар Вашингтон аз сарпечиҳои Эрон дар мавриди иҷро накардани ӯҳдадориҳо тибқи қатъномаи СММ ва дархости мудирони Оҷонсии Байналмилалии Энержии Ҳастаии вобаста ба СММ изҳори нигаронӣ кардаанд. Дар поёни мулоқот вазирони 8 кишвари саноатии ҷаҳон эъломияеро ба тасвиб расониданд.

Зимнан, Ҳилари Клинтон, вазири умури хориҷаи Амрико гуфтааст, ки музокироти Истамбул ба Эрон имкони посух гуфтан ба нигарониҳои байналмилалиро фароҳам меорад. Хонум Клинтон аз Эрон даъват кардааст, то ҳадафҳои худро ошкор намуда, аз барномаҳои ҳастаии худ даст кашад.

Эрон низ дар навбати худ эълон кардааст, ки ба сари мизи музокирот бо пешниҳодҳои ҷадид хоҳад нишаст.

Амрико ҳамеша аз он изҳори нигаронӣ дорад, ки Эрон бо баҳонаи ғанисозии уран силоҳи ҳастаи тавлид мекунад. Ин ҳам дар ҳолест, ки ба бовари Эрон барномаҳои ҳастаии онҳо ҳадафҳои сулҳомезона дорад.

Ихтилофи назар дар мавриди барномаи ҳастаӣ боиси таҳдидҳои пай дарпайи ҷаҳони Ғарб ба Эрон гардидааст. Аммо ин навбат ғарб ва ҷомеаи ҷаҳонӣ аз музокироти мазкур интизориҳои зиёде доранд.

Эрон сиёсати муваффақи ҷаҳонӣ дорад

Ҳикматулло Сайфуллозода, раҳбари маркази таҳлилии «Диалог» кишварҳои абарқудрат ва Ғарбро сабабгори аслии печидагии барномаи ҳастаии Эрон медонад. Зеро Эрон ҳамкориҳои худро бо Оҷонсии байналмилалии энержии ҳастаии шаффоф шуруъ карда буд. Гурӯҳе аз нозирони ташкилоти мазкур низ барномаи ҳастаии Эронро мавриди санҷиш қарор доданд. Иллати аслии нофаҳмиҳои Аврупову Амрико низ дар он аст, ки ба сатҳи дастовард расидани Эрон бо имконоти дохилиаш бовар надоштанд.

«Баргузории музокирот дар Истамбул аз он далолат медиҳад, ки сиёсати хориҷӣ, дипломатия, равобит ва коргузории Эрон муваффақ будааст. Дипломатҳои Эрон ҳамтоёни Ғарбӣ ва аврупоии худро барои нишастан сари мизи музокирот водор карда тавонистанд. Давоми солҳои зиёд Аврупову Амрико пайваста ба Эрон таҳдиду фишор мекарданд. Аммо Эрон ҳамеша хостори музокирот буд. Дар ниҳоят дипломатҳои Ғарбу Аврупо ночор барои баргузории музокирот тасмим гирифтанд».

Ҳикматулло Сайфуллозода аз он изҳори тааҷуб мекунад, ки дар ҷаҳон ба ҷуз аз Эрон кишварҳои дигар, аз қабили Покистон, Ҳиндустон, Корея, Исроил силоҳи ҳастаӣ вуҷуд дошта, ба эҳтимоли зиёд ҳатто Амрикои ҷанубӣ низ барномаҳои ҳастаии худро тарҳрезӣ намудааст. Аммо чаро то имрӯз ҳеч давлату созмони байналмилалие аз ин силоҳҳои ҳастаии ин кишварҳо нигаронӣ накарда, танҳо барномаи ҳастаии Эрон онҳоро ба ташвиш овардааст.

Музокирот ба муносибати Тоҷикистону Эрон таъсиргузор хоҳад буд

Зимнан, Мусо Асозода, таҳлилгари масоили сиёсӣ бар ин назар аст, ки баргузории музокироти мазкур метавонад муносибати ҷомеаи ҷаҳониро ба Эрон сад дарсад тағйир бидиҳад.

«Ба эҳтимоли зиёд музокироти мазкур ба таври мусбат анҷом ёбад. Эрон низ дар ин гуфтугӯ шояд гузаштҳое дошта бошад. Зеро ҷомеаи Ғарб метавонад Эронро дар муҳосираи иқтисодӣ қарор бидиҳад. Эрон низ ба хортири беҳбудии иқтисодиёти худ ба музокирот розӣ шудааст».

Мусо Асозода дар идома гуфт, ки натиҷаи музокироти гурӯҳи «5+1» ба Тоҷикистон низ аҳамияти хоса дорад. Душанбеву Теҳрон ҳамкориҳои зиёди иқтисодиву энержиро ба роҳ мондаанд, ки рушди ҳарчи бештари Эрон ба равобити ду кишвар таъсири мусбат хоҳад расонд.

Маврид ба зикр аст, Эрон ягона кишварест, ки то имрӯз дар баробари фишорҳои Узбакистон аз мавқеъгирии Тоҷикистон пуштибонӣ намудааст. Ихтилофи Эрону Амрико аз соли 1970, баъди инқилоби Исломӣ ва берун кардани накмояндагии дипломатии Амрико аз Теҳрон ба вуҷуд омадааст. Аз он ба баъд Эрону Амрико аз минбарҳои байналмилалӣ истифода карда, якдигарро барои амалҳояшон маҳкум мекарданд.

Зимнан, чанде қабл Исроил эълон намуд, ки дар сурати истодагарии Эрон таъсисоти ҳастаии ин кишварро мавриди ҳадаф қарор хоҳад дод. Теҳрон дар ҷавоб ба ин таҳдиди Тел-Авив гуфт, ки гулӯгоҳи Ҳурмуз, ки роҳи аслии интиқоли нафти Ҳалиҷи Форс ба кишварҳои ҳориҷ мебошад, мебандад.

Аммо коршиносон ин таҳдидҳои Исроилро чандон ҷиддӣ қабул намекунанд. Ба бовари онҳо Исроилу Амрико ба ҳеч ваҷҳ ба Эрон ҳамла нахоҳанд кард.

Ҳумайрои БАХТИЁР