07 окт 2013 10:58Тоҷикистон / Фарҳангу адаб
Меҳмоншоҳ Шарифзода: "Фақат бо гап миллат сохта намешавад"
докторанти Донишгоҳи Берген
Имрӯз ба гуфтугӯ ва шиорҳои аз воқеият дур дар бораи забон одат кардаем. Забон на «хишти кохи миллат аст» ва на “шоҳсутуни миллат”, чунон ки имрӯз дар овехтаҳои кӯчаву хиёбонҳо мехонӣ ё тариқи барномаҳои телевизионии Тоҷикистон мешунавӣ, балки ин як фазо ва воқеиятест, ки дар он мо бояд, худ, ҷомеа ва муносибатҳои хешро созем.
Ин ойинаест, ки бояд худ ва воқеияти хешро дуруст бинем, на ин ки аз сухан пардаи пиндор (воқеияти дурӯғин) дар баробари чашми мардум бофем ва гузушта аз ин мардумро аз таҷрибаҳои аслии худӣ – ҳақиқат – қудратсоз, ки дар он инсони мустақилро метавон тарбият кард, дур андозем. Ҳанӯз гуфтаи ҳаким Фирдавсиро, ки “Аҷам зинда кардам бад-ин порсӣ” нафаҳмидаем, ки забон танҳо хондани “Шоҳнома” нест, балки созандагист.
Забон ин сатҳест, ки таҷрибаҳои худӣ - ҳақиқат - қудрат ва фазосозии мардум дар он мегузаранд. Масалан, ваҳдати воқеиро сохтан зарур аст, на танҳо гуфтан, ки чун бунёди ин ваҳдат гузошта шуд, маъниҳо дигар мешаванд ва пас аз он суханҳо ҳам дигар ва самимӣ мешаванд. Ин воқеиятро бояд дарк кард, ки аз гап ҳеҷ гоҳ чизе сохта намешавад, ба хусус миллат. Аз ин рӯ, ҳаёти мардумро, ки забон ойинаи ин ҳаёт ва воқеият ҳаст бунёд кардан даркор. Гуфтугӯҳое, ки дар ҷомеа ҳукумронанд бояд дар матни ҷомеа реша дошта бошанд. Дар ҳар як тамаддун, забоне ва маъниҳое ҳукмрон мешаванд, ки соҳибзабон дар сари қудрат аст. Забони соҳибқудрат асосӣ ва маъниҳои ӯ муайянкунанда мешаванд.
Дар зинаи мақомии забонҳо, дар мақоми поёнӣ будан ин маънии онро дорад, ки дар поёнбудагон дунёи сохта ва бофтаи дигаронро қабул мекунанд, ҳар чанд, ки он ба завқу хоҳишҳои онҳо мувофиқ набошад. Ҳатто қиссаҳои бофтаи болонишинонро дар бораи худ ҳамчун қиссаҳои саҳеҳ мепазиранд. Чунон ки тоҷикон ба ҳуввияти бофтаи донишгоҳҳои шарқшиносӣ, таърих ва мардумшиносии коммунистӣ ва ғайрикоммунистӣ дар бораи худ боварӣ доштанд ва худро ба чашми ғайр мешинохтанд.
Забони Тоҷик дигар қудрат ва асолат надошт ва онҳоро иҷозати дастрасӣ доштан ба рисола ва китобҳое, ки метавонист боз онҳоро ба асл бипайвандад, намедоданд. Тоҷик дирӯз имконияте надошт, ки худ ҳақ, ҳастӣ ва воқеияти худро мустақилона рӯ ба рӯ шавад ва имрӯз ҳам ин шароит ва имкониятро барояш надода истодаанд. Фикр мекунам мавҷуди қудратӣ будани Тоҷик дар дили забони тоҷикӣ нуҳуфтааст, ва ин забон қудрати офаридани маъниҳои нав ва арзишҳои навро дорад.
Халқҳоро мардони асилу содиқи ҷонфидои соҳибтаҷриба ва соҳибзабон, ки меъморони аслии забонанд, ба мақоми қудрат ва пешвоӣ ва фарҳанги воло мерасонанд. Имрӯз дар ҷомеаи мо, забони тоҷикӣ дар зинаи мақомии забонҳо (иерархия), мақоми охиринро ишғол мекунад ва ин ҳолати инқирозии забони тоҷикиро наметавон фақат ба воситаи қонун ва фармон дигар кард, балки дар бораи соҳибзабонҳо мебояд фикр кард, дар бораи меъморони ин забон мебояд фикр кард, ки чӣ гуна шароитро барои беҳтар кардани зиндагии онҳо муҳайё метавон кард.
Забон олат ё абзоре нест, ки мо ҳар гуна хоҳем истифодааш барем, балки ин як сатҳ, ё воқеиятест, ки мо бояд дар он ширкаткунандагони фаъол бошем. Дар ин роҳ пеш аз ҳама дар ин сарзамин бозори меҳнатро ташкил мебояд кард, то мардум имкони амалӣ кардани орзӯ, хаёл, андеша ва тасавуротҳои хешро дошта бошанд. Дигар ин ки системаи маорифро тақвият мебояд бахшид, беҳтарин бунёд барои инкишофи забон аст, то кӯдакон аз хурдӣ фикркунанда ва эҷодкор бошанд. Сеюм, фикр мекунам бештар раванди ба ҳаёт наздиктар кардани дониш ва илмро тезонидан даркор мебошад. Мӯҳр
Эзоҳ илова кунед
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
Баҳси пурзӯр кардани ҳифзи сарҳади Тоҷикистону Афғонистон дар дидори Э.Раҳмон ва ҳайати парлумони Аврупо10:09Оғози фурӯши смартфонҳои iPhone 8 ва iPhone 8 Plus!09:49БО ЗАБОНИ ШЕЪР: Ман зи андешаи турконаи як ҳамватанам метарсам...15:34Чаро ҳукумат ҳамеша ба ТАЛКО имтиёз медиҳад?14:16“Шантаж”-и ҳамсар: Аз ҳаққи модарӣ даст накашӣ расвоят мекунам10:27Баҳси буҷа: Аз қарзи маош то қарзи хориҷӣ11:57Сарвазири Тоҷикистон бо Президенти Узбакистон мулоқот мекунад11:05Ҳимояти СММ аз cарбози тоҷики пайрави “Шоҳидони Яҳво”, ки либоси низомиро рад кард10:38АКС+ВИДЕО. Нахустин анҷумани маъюбони Тоҷикистон дар Душанбе11:51Маҷлис: Аз тағйироти кадрӣ то ваъдаи 80 мансабдор барои пулдиҳӣ аз кисаи худ15:46100 метр дуртар: Тамокукашӣ маҳдудтар шуд13:21Аз парвандаи Маҳмудов то муроҷиати ҷабрдидагони "7 бурҷ": Роҳкиро надорем (ВИДЕО)11:18Пешниҳоди журналисти тоҷик ба раҳбарони кишварҳои ҷаҳон: 2018-ро соли беяроқӣ эълон кунем!09:33Агентии зидди коррупсия гуфт, “Умед-88” ва Вазорати молия аз “Роғун” қарз гирифтаанд08:01Таърихи имрӯз: Мавлуд, ҷашн, санаҳои таърихӣ, дамои ҳаво, бозори арз07:44
АХБОРИ ҶОЛИБ
10:09, 04 ноябр 2017
ТАҚВИМ
| « Апрел 2024 » | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Душ | Сеш | Чор | Пан | Ҷум | Шан | Якш |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | |||||
