Усул ба дасти нақорачӣ

Бисёр воқеъ мешавад ин ҳолат. Як ҳолату вазъият, ки инсони соҳибдилу ба камбудиву нуқсонҳои ҷойдоштаи ҷомеа ҳамдардро ба ғазабу нафрат меорад, беқарор мекунад ва ӯ ин фарди ҷонфидои дар гирдоби бумбастҳо мондаро ба тафаккуру андеша водор мекунад ва ин шахси баҳушу огоҳ сарриштаи ҳалли он мушкилоти сангини печдарпечро наёфта, пеши худ суол медиҳад, ки "чаро?".

Ва ин "чаро?" ҷавоб талаб мекунад ва агар он фарзонамард амиқан моҳияти мушкилоту проблемаро таҳлилу баррасӣ кунад, посухи суолашро дармеёбад. Дармеёбаду ҳайрон мешавад, ки ин камбудиву норасоӣ ба фалону фалон ваҷҳу сабаб ба зуҳур омадаву роҳат дар ҷараён аст. Пас, чаро ҳамон ваҷҳро, ки аслан дақиқан ба мизони андешаву ақл баркашем, ҳеҷ кирои муҳокимаву файсала ҳам намекунад, касе фарзи мисол, аз масъулон ё роҳбарон ба таҳқиқ пешгирӣ ё бартараф намекунанд? Минҷумла, мушоҳидаи дерин аз чӣ ҳикоят мекунад? Дар як ҷамоати деҳот тӯли солҳои соҳибистиқлолӣ ҳафт раис кору фаъолият ва лигоми роҳбариро ба даст доштаанд. Ҳафт шахси масъул як солу ду сол сарварии як деҳшӯрои бузургро ба зимма гирифтаанд, вале …

Вале дар муддати 21 соли ватандории навини мо ягон амали чашмрасе, ҳатто андаку ҷузъие ба анҷом нарасондаанд.  Ин сарварон кори худро чун дар қолабҳои пешину якранг ва якнавохт ва гузаронидани маҷлисҳои ҳамчунин дилбазану безамина, имзову муҳр мондан ба ин ё он ҳуҷҷат, дида баромадани арзу шикояти мардуми қаламрав (ин ҳам дар ҳамон рӯзҳои қабули худ) мебинанду халос.

Камбудиву нобасомониҳо зиёд ба чашм мерасанд, рӯз ба рӯзу моҳ ба моҳ ва тадриҷан сол ба сол афзун мегарданду афзун мегарданд, вале роҳбарон аз бурузи ин ҳама мушкилот худро бепарво ва дур мегиранд. Ҳолати мактабҳои 6-7 деха бас фалокатзо ва нигаронкунандаанд. Раис инро медонад, аммо ба ҳеч ваҷҳ "Оби шикамашро ҷунбондан намехоҳад", то ба талошу ҷаҳд аз паи бунёди бинои ҷадиди мактабҳо гардад. Роҳҳои асосии замоне мумфарши ҷамоат валу валангор гардида, то ба он дараҷа, ки дар мағоку чуқуриҳои ин роҳ мошинҳо дармонда, баъди тела-телаву ҷонкоҳонданҳо базӯр нолишкунон аз он варта берун мебароянд. Ин вазъи нохуш низ кайҳо ба раиси деҳшуро ошност. Вай аз ин ҳол ҳам қадри донаи ҷав парво надорад.

Дар басо ҷамъомаду маҷлисҳои ину он сокинони деҳу русто иштирок кардааст ва аз камбудиҳо сухан дар миён ояд, аввал мардуми он деҳаҳо аз нарасидану нокифоятии оби Канали Калон, ки боястӣ зироатҳояшонро шодоб намоянд, лаб ба шикоят мекушоянд. Кам не ғам не 21 сол аст, ки аз беобӣ доду фиғон мебардоранд одамон, аммо раис аз ин боб низ аслан фикри зиёдатиеро дар сар роҳ намедиҳад. Оре, ҳеч кору амале ба анҷом намерасонад раис!

7 раис ягон вайронаеро обод накардаанд.

Ва ин 7 раисро аз боло, аз ноҳия солҳои дароз таъин кардаанд. Ва ин руасо бемуҳобо сокинони тобеи қаламрави худро ба раммаи гӯсфанд ташбеҳ мекунанд ва ҳар қадар мардум шикваю шикоятро зиёд кунанд, ин ҷанобон дар хилватгаҳ  ба ҳоли онон баланд-баланд механданд ва масхараашон ҳам мекунанд, ки "Хе бечораҳо, доим ба идора омада, аз адлу инсоф, аз қарорҳои ҳукумат, аз қонунҳои қабулшуда мегӯянду мегуянд ва аз мо иҷрои он қарору қонунро талаб мекунанд. Рост, аз мо адолату инсоф ҷустан мехоҳанд. Хестӣ ки хобат! Он қарору қонунҳо барои худ асту ин амалҳои мо барои худ. Соддаҳо… хаёл мекунанд, ки аз рӯи ину он бедодгарӣ ба боло, хайр, ба ноҳия арзу шикоят баранд. Дарав чора меандешида бошанд масъулони ҳукумати ноҳия. Охир, он ҳама арзу шикоятномаҳоятонро боз ба мо, ба идораи ҷамоат  мефиристанд, ки худатон чораҷӯӣ  кунед. Ана ҳамин хел, аз қавле "усул ба дасти нақорачӣ!"

Ва ин 7 раис, ки намояндаи Ҳукумати Тоҷикистон дар деҳотанд, ба амалҳои нангину шармандазо даст мезананд. Ободиву рушди деҳаҳои ҷамоат як тараф истад, инон камари ҳимматро сахт бастанд, аз ҳама молу амволи мавҷудаи ҷамъиятӣ пул ба даст овардан мехоҳанд, пул, пул, пул! 7 раис тӯли 21 сол дар кадом як гӯшаву канори қаламрав заминие обие, ки мавҷуд буд ба хузуру ҷасурона фурӯхтанду ба савдо заданд ва зада истодаанд. Аз ҳеч қарор, қонун ва фармонҳои боло ҳарос надоранд, аз ҳеч бало наметарсанд.

Ҳар маврид чун сухан давру бари ин масоил (талаву тороҷи замин) чарх бизанад, ин раисон бепарво ва омирона қад кашида, овоз баланд мекунанд, ки "бепарво бояд буд. Ҳеч гап намешавад. Ҳамааш дар дасти худамон". Як чунин кибру ғурур ва дилпурона сухан рондан аз куҷо? Чӣ, магар дар боло, дар ноҳия аз ин кирду рафтори он раиси ҷамоат чизе намедонанд? Наход??? Бисёр нағз медонанд ва аз ин амалҳо амиқу дақиқ хабардоранд.

Ва аммо…

Ва аммо ҳамин гунае, ки раисони ҷамоат "усулу нағма"мекунанд дар боло, дар ҳукумати ноҳия низ "кору пайкор" мекунанд ҳокимон. Иддае аз содадилон аҷаб ба ҳайрат меоянд ва мегӯянд, ки "дар боло, дар болои боло аз ин ҳама бедодгариҳои раисон хабар надоранд. Агар андак иттилоъ пайдо кунанд, ин раисонро ба зудии зуд мебаранд пушти панҷара. Афсӯс, ки…"

Чӣ ҷои афсӯсу нигаронӣ дорад ин ҳол? Раиси деҳаро раиси ҷамоат таин мекунад, раиси ҷамоатро раиси ноҳия ва билохира раиси ноҳияро ҳукумат аз марказ пешбарӣ, тавсия ва ба як сухан таъин мекунад.

Ҳосили ин "лабиринт" чӣ буда? Кору фаъолияти амалии ин "таъиноттаъинҳо" чист?

Охир, каҳолат ва бемасъулиятӣ аз ин ҳам зиёд мешавад, ки солҳои сол барои фарзандони сокинони ину он деҳу русто як мактаб бунёд карда натавонӣ? Роҳи мошингарди асосии ҷамоати деҳот ва ё шаҳру ноҳияро аз таъмир ва тармим бароварда натавонӣ?

Оби Канали Калонро, ки кишоварзон сахт ба он эҳтиёҷ доранд, назорат ва ҳадди ақал дар мавсими тобистон таъмин карда натавонӣ?

Пас, шумо ба мо бигӯед, ки чӣ гуна ва ба чӣ шева дар "болотар" аз ин ҳол хабар надоштаанд?

Чӣ тавр ҷумла заминҳои кораму ҳосилхезро ошкоро руасо дар ҳамдастӣ бо ину он гурӯҳҳои пулдор  ва доро ба савдо мезананду як ҳукумати ноҳия ё кишвар аз ин иттилое надоштааст?!

Охир, рисолати вазифадории ҳамин раисони ҷамоат ва иддае аз шаҳру навоҳӣ аз чӣ иборат бошад, дар ҳоле, ки на аз пайи ободиянду на созандагӣ?!


Як дӯсти нозукбину сухансанҷи банда телефонӣ дар тамос шуда, аз навиштаҳоям забон ба шиква кушод. Аз ину он нуқсу камбудиҳои имлоиву услубӣ ҳарф зад ва гуфт, ки чаро ба ҳангоми навишти адад пасванди "ум" ва "юм"-ро истифода намекунӣ? Ё чаро вергулро дар мавқеи даркорӣ намегузорӣ? Қавонину қавоиди  сарфу наҳвро  аслан риоя намекунӣ? Дар посух гуфтам, ки банда ончунон дар баҳри проблемаву мушкилот ва беадолатиҳои давру замон ғарқ гардидаам, ки на ҳамеша аз "ум"-у "юм" ва вергул ёдам меояд. Шумо, ки соҳибназар ва адолатшиносед, биравед аз пайи таҳқиқи дурустиву саҳеҳии забон ё чӣ хеле мегӯянд:-грамматикаи тоҷик. Шумо, ки аз ин ҳарфҳоям намеранҷед…

Мӯҳр