Иршод СУЛАЙМОНӢ
4 июн рӯзест, ки дар Амрико гувоҳнома барои ихтирои худкор (шариковая ручка) дода шуд. Таҷлили ин рӯз дар шароити имрӯзин як кори аблаҳона ба назар мерасад, мисли таҷлили Рӯзҳои харбузаву кадуву зардолу. Вале ҳамин як рӯзи сода ва аз дидгоҳи имрӯз хандадор барои ҷомеаи мо зарурат дорад. Чӣ гуна?
Ласо Биро рӯзноманигори маҷористонӣ, ки аз қалами рангдор истифода мекард ва бисёр менавишту хеле заҳмат мекашид. Навиштан бо қалами рангдор барояш бисёр сангину тоқатфарсо буд. Маҷбур шуд, ки ба ихтирои қалами худкор дар соли 1938 даст биёбад ва онро дар Маҷористон бо гувоҳнома таъйид бикунонад. Хеле зуд, аз Биро гувоҳнома барои истеҳсолро Неруҳои ҳарбию ҳавоии Бритониёи Кабир барои халабонони худ харидорӣ кард, зеро бо қалами рангдор навиштан дар ҳаво барои халабонҳо музоҳимат эҷод мекард. Баъдан дар Оржентин Биро барои ин ихтирои худ гувоҳнома гирифт ва онро бо даромади хеле ҳангуфт - $1 миллион ба ширкати "Eversharp” фурӯхт.
Баъди ин кашокаш сари соҳиб шудан ба худкор дар кишварҳои Аврупо ва ИМА оғоз шуд. "Eversharp", ки мехост бо ин маҳсулот бозори ҷаҳониро тасхир кунад, барояш мушкилот эҷод шуд. Гувоҳномаи ихтироашро танҳо дар Маҷористон ва Оржантин доданд. Барои он ки аз сирқати ин маҳсулот дар дигар кишварҳо ҷилавгирӣ кунад, зарурат пеш омад, ки дар тамоми кишварҳои дунё гувоҳнома бигирад. Вале ғояи худкорро аз "Eversharp" дуздиданд. 10 июни соли 1943 тоҷири амрикоӣ Милтон Рейнолдс ихтирои чунин як худкорро дар ИМА номнавис кард. Худкор ба андозаи бисёр бузург ба фурӯш рафт. Танҳо дар яке аз мағозаҳои Ню-Йорк дар як рӯз 10 ҳазор дона фурӯхта шуд. Биро хост соҳиби ихтироъ буданашро аз роҳи додгоҳи амрикоӣ собит намояд, вале дар додгоҳ бохт. Морсел Бики фаронсавӣ дар соли 1958 худкорро коркард намуд ба тавлиди арзонтарин худкор бо тамғаи BIC даст ёфт ва ширкати "BIC Corporation"-ро бунёд гузошт, ки ҳоло аз се ҳисаи бозори тавлиди худкори ИМА-ро дар даст дорад.
Акнун, посух ба суоле, ки чаро мо онро надорем. Чун имрӯз тафаккури тавлидотӣ (истеҳсол) дар ҷомеаи мо ҳамафарогир нест ва вазъи буҳронии ҳамешагии мо низ набуди ҳамин тафаккур аст. Барномарезии нокофии тавлидотӣ ҳамеша буҳронро аз як сол ба соли дигар мебарад. Ҳама иқтисоддонҳо ва коршиносон мегӯянд, ки Тоҷикистон то дар самти тавлидот иқдомоти ҷиддие рӯйи даст нагирад наметавонад аз буҳронитарин шароите, ки дорад берун биравад. Аммо бо чӣ далеле ин соҳа рушд дода намешавад суоли бисёр посухталаб аст, ки масъулияти посух доданаш пеши мо нест.
Рӯзи худкор ва ё ҳамон ручка як рӯзи символикист, ки таърихан давлатҳо барои соҳиб шудан ба он чӣ қадар талош кардаанд. Тавлиди мошину чархболу ҳавопаймо дар тафаккури мо комилан нест, вале чаро мо натавонем ручка, дандонхилол, коғази дастпок ва мисли инҳо маҳсулотеро, ки мо - “миллати тамаддунофар” дар шанъи худ намеҳисобем, тавлид кунем.
Шароит ва равандҳои ҳамгироии ҳам сиёсӣ ва иқтисодии давру бари мо талаб мекунанд, ки мо аз миллати истеъмолгар ба миллати тавлидкунанда табдил шавем. Дар ин росто ба як барномаи дар сатҳи миллӣ ниёз дорем, ки тафаккури тавлидотиро ҳамафарогир кунад. Шояд бишавад, ки ин барномаро бо номи символики “Рӯзи ручка” ва ё “Рӯзи дандонковак” оғоз кунем, то битавонем манфиатҳои миллии худро дар ин кашу баркаш ҳифз кунем.