19 декабр аз мавлуди Леонид Брежнев, котиби генералии Ҳизби коммунисти Иттиҳоди Шӯравӣ 110 сол пур мешавад. Назари муаррихон ва соҳибназарон ба даврони раҳбарии ӯ мухталиф аст. Хабарнигори “Озодагон” дар ин рӯз аз чанд нафар пурсид, ки аз Брежнев чӣ хотира доранд ва ӯро чӣ гуна шинохтаанд?
Қиёмиддин САТТОРӢ, узви Иттифоқи журналистони Тоҷикистон
Даврони раҳбарии Брежнев аз беҳтарин даврони Иттиҳоди Шӯравӣ буд. Маҳз дар даврони раҳбарии ӯ бахшҳои сиёсат, иқтисод, иҷимоъ ва фарҳанг пешравиҳо дошт. Мардум серу пур буд. Худи камина, фарзанди деҳқони хокпош, дар замони Брежнев ройгон таҳсил карда, сохиби тахассус ва мақому мартаба дар ҷомеа шудам.
Шокирҷон ҲАКИМОВ, муовини раиси Ҳизби сотсиал-демократи Тоҷикистон
Брежнев тақрибан 20 сол котиби генералии ҳизби коммунист буд ва дар замони ӯ тамаллуқу маддоҳӣ воқеияти вақт буд. Ӯ дар иҳотаи шоирону нависандагон ва зиёиёни дарборӣ карор дошт. Аз номи Брежнев китоб менавиштанд ва ҷиҳати ташаккули афкори байналмилалию ватанӣ оид ба стратегияи нотакрору бомаърифату интелектуал буданаш корҳои зиёдро анҷом медоданд. Мафтуни шахспарастию яккатозӣ буд ва худро на камтар аз худою пайғамбар эҳсос мекард. Тибқи моддаи 6-и Конститутсияи ИҶШС дар низоми хокимияти давлатӣ ва ҳамаи соҳаҳои муносибатҳои ҷамъиятӣ ваколат ва салоҳиятҳои фавкулодда дошт. Бо истифода аз усулҳо ва ҳиллаҳо чанд маротиба дар рақобати сиёсӣ ба ҳадаф расид. Аммо бовуҷуди он ки рушанфикрону дигарандеширо маҳдуд мекард, вале ба онҳо имконият медод, ки шуғли муайян ё кору фаъолияту манбаи зиндагӣ дошта бошанд. Дар замони ӯ, ҳайъати мақомоти раҳбарикунандаи оинномавии ҳизб асосан аз консерваторону ортодоксҳо иборат буданд. Даврони раҳбарии Брежнев дар назария ва таҷрибаи сиёсӣ ҳамчун давраи карахтӣ пазируфта шудааст.
Раҳим ҚАЛАНДАРОВ, муҳоҷири меҳнатӣ
Вақте замони Брежневро ёд меорам худро хеле бад ҳис мекунам, зеро вақте вафот кард, мо наврасон маҷбур будем назди расмаш истода ба ҳар каси омада, салом бидиҳем. СССР монанди артишест. Ҳар ҷавон вақте ба хизмат мерасад, танҳо 6 моҳи охирашро нақл мекунад ва дар бораи 1 солу 4 моҳи дигар, ки шаттаву азоб дидааст, хомӯш аст. Брежнев ҳам ана ҳамон 6 моҳи охири артиш аст, ки халқ дар охири СССР дар давраи ҳукумронии ӯ сериву пуриро дид ва азоби гузаштаро фаромӯш кард. Ҳанӯз вақте мардум СССР мегӯянд, об аз даҳонаш меравад.
Нуралӣ ДАВЛАТ, муаррих
Даврони ҳукмронии Брежнев даврони беҳтарин барои мардуми шӯравӣ буд. Маҳз дар даврони ӯ некуаҳволии мардум баланд рафт, зеро баъди соли 1973 баъди чор баробар афзудани нархи нафт дар бозори ҷаҳонӣ Иттиҳоди Шӯравӣ 300-400 миллиард доллар фоида гирифт. Дар нимаи солҳои 70-ум вақте Брежнев бемор шуд ва қобилияти кории худро аз даст дод, атрофиён аз ӯ бут сохтанд, тамоми унвонҳо ва ҷоизаҳоеро, ки дар Иттиҳоди шӯравӣ вуҷуд дошт, ба ӯ доданд. Ба ҷояш китобҳо навиштанд. Тамоми дастовардҳои мардуми Иттиҳоди Шӯравиро ба ӯ нисбат доданд, аммо вақте дар моҳи ноябри соли 1982 аз дунё гузашт, ҳамон атрофиёнаш ӯро аз тамоми унвонҳо маҳрум намуданд. Вайро омили аслии карахтии иқтисоди Иттиҳоди Шӯравӣ дар тӯли 18 соли ҳукмрониаш эълон карданд.