Номзадҳои наву кӯҳна ба мансаби президентӣ
16 август 2013, 11:49
Абдулазизи Восеъ
Ҳанӯз якуним сол қабл аз ин, Ҳизби халқӣ-демократии Тоҷикистон (ҲХДТ) эълон кард, ки бо номзади худ дар интихоботи президентии моҳи ноябри соли 2013 ширкат меҷӯяд ва он ҳам райиси ҷумҳури феълӣ - Эмомалӣ Раҳмон аст. Худи оқои Раҳмон то ҳанӯз дар ин мавриди чизе нагуфтааст.
Аммо Абдуҳалим Ғаффоров, райиси Ҳизби сотсиалистии Тоҷикистон (ҲСД) ахиран аз тасмимаш барои муддаии курсии президентӣ шудан хабар дод. Ҷаноби Ғаффоров, ки дар интихоботи соли 2006 низ номзад буд, дар сӯҳбат ба «Озодӣ» гуфтааст, ин навбат бо барномаи нав ва бештар паҳлӯи иҷтимоидошта вориди корзор мешавад. Аммо ин ягона «дастовез»-и ӯ набуда, ҳамчунин изҳороти раёсати ҳизбашро низ овардааст, ки дар он аз талошҳои Раҳматилло Зойиров, раҳбари Ҳизби сотсиал-демократии Тоҷикистон барои ташкили як эътилофи интихоботӣ шадидан интиқод мешавад. Дар он гуфта мешавад, ки Ҳизби сотсиалистии Тоҷикистон дар ин эътилоф ширкат нахоҳад кард ва аз президенти Тоҷикистон, вазири адлия, раиси Суди олӣ, Прокуратураи генералӣ, Вазорати умури дохилӣ ва раиси Кумитаи давлатии амнияти миллӣ дархост шудааст, ба талошҳои Зойиров вокуниш нишон дода, пеши роҳашро бигиранд.
Таърихчаи интихоботии ҳафт соли қабл
Абдуҳалим Ғаффоров яке аз панҷ номзад дар интихоботи сипаришудаи раёсатҷумҳурӣ буд, ки камтарин шумори овозҳоро соҳиб шуд. Дар интихоботи соли 2006 панҷ номзад – Эмомалӣ Раҳмонов (ҲХДТ), Исмоил Талбаков (Ҳизби коммунист), Олим Бобоев (Ҳизби ислоҳоти иқтисодӣ), Амир Қароқулов (Ҳизби аграрии Тоҷикистон) ва Абдуҳалим Ғаффоров (ҲСД) вориди корзори интихоботӣ шуданд. Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсии Тоҷикистон эълон кард, ки Эмомалӣ Раҳмонов 79,3 дар сади райъи интихобкунандагонро соҳиб шудааст. Он вақт бархе коршиносон гуфтанд, ки ҳадафи пешниҳоди номзадҳои дигар танҳо ба ҷомеаи ҷаҳонӣ ҷилва додани демократия буд.
Имсол ҳам интизор меравад…
Зимнан, имсол низ ба миён омадани чунин як сенария пешгӯӣ мешавад. Эҳтимоли афзоиш ёфтани муддаиёни курсии президентӣ ҳам зиёд аст. Бархеҳо мегӯянд, ки боз ҳам Исмоил Талбаков, Олим Бобоев ва Амир Қароқулов шояд аз азмашон барои номзад шудан хабар диҳанд.
Бархе аз соҳибназарон чунин эҳтимолеро ҳам сарфи назар намекунанд, ки ба хотири хеле рақобатпазир намоиш додани интихобот исми чеҳраҳои шинохтае назири Маҳмадсаид Убайдуллоев, Муродалӣ Алимардонов, Ғайбулло Афзалов ва амсоли онҳо дар қатори номзадҳо пайдо шавад.
Аз намояндаҳои аҳзоби сиёсӣ танҳо Раҳматилло Зоиров, райиси ҲСДТ гуфта буд, ки ҳозир аст, номзадияшро пешниҳод кунад. Ҳамчунин, «Ҷунбиши миллӣ» як созмони сиёсии сабтиномнашуда, Зоировро номзади худ дар интихоботи президентӣ муаррифӣ карда, аз ҳамаи аҳзобу созмонҳо хоста буд, то номзади онҳоро дастгирӣ кунанд. Аммо ҷомеа мунтазири эътилофи аҳзоби мухолиф аст, ки бо номи Иттиҳоди нерӯҳои ислоҳотхоҳи Тоҷикистон (ИНИТ) амал мекунад. Ин иттиҳод то имрӯз чанд ҷаласаи худро созмон дод ва аммо ҳадс зада мешавад, ки исми номзади ягонаашон то охири моҳи ҷорӣ муайян шавад.
ИНИТ ҳоло ҳам фикр мекунад
Дар охирин ҷаласа ИНИТ консепсияи пешазинтихоботии худро таҳия намуда ва пешниҳоди ҷомеа кард, то нуктаи назари худро роҷеъ ба он изҳор доранд. ИНИТ мегӯяд, номзади онҳо барои даври гузариш ва барои чор сол интихоб хоҳад шуд. Ӯ ҳаққи пешниҳоди номзадиашро дар интихоботи дигар, ки қарор аст то он замон муҳлати раёсатҷумҳурӣ ду давраи чорсола шавад, надорад. Хотирасон мекунем, тибқи муқаррароти Сарқонуни Тоҷикистон феълан президент барои 7 сол ва бо ҳаққи пешниҳоди номзадияш барои як даври дигар интихоб мешавад.
Тахмин кардани номзади ИНИТ ғайриимкон аст. Ҳарчанд дар доираҳои гуногун аз Раҳматилло Зоиров, Муҳиддин Кабирӣ, раҳбари Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон (ҲНИТ), Ҳоҷимуҳаммад Умаров, иқтисодшиноси варзида, Абдуқаюми Қаюмзод, журналисти маъруф ва дигарон ном мебаранд, аммо эҳтимоли қавӣ вуҷуд дорад, ки он шахси дигар бошад.
Мавзӯи пешниҳоди номзадҳо ҳамеша ба мавзӯи шаффофияти интихоботҳо мепечад. Дар интихоботи қаблӣ аҳзоби мухолиф бо иддаои он ки кафолати бидуни тақаллуб баргузор шудани интихобот мавҷуд нест, вориди корзори интихоботӣ нашуданд. Аммо ин навбат гӯйё ин кафолат дода шуд. Моҳи майи соли равон Шермуҳаммади Шоҳиён, раҳбари Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсии Тоҷикистон гуфт, интихобот шаффоф хоҳад гузашт. Аз ин пеш Эмомалӣ Раҳмон, президенти кишвар низ ваъдаи шаффоф доир гардидани интихоботро дода буд. Бо вуҷуд, баъди рад шудани пешниҳоди ворид кардани тағйирот ба қонун “Дар бораи интихобот” бисёре аз коршиносон гуфтанд, ки ба шаффоф гузаштани интихобот бовар надоранд.
Интихобот бо кадом номзадҳо ва дар чӣ фазо мегузарад, танҳо вақт нишон хоҳад дод. Мо ҳам интизор хоҳем буд.
То интихоботи раёсатҷумҳурӣ дар Тоҷикистон ҳамагӣ 80 рӯз ва ё чизе бештар аз он боқӣ мондааст. Аммо ҳоло танҳо исми ду номзади эҳтимолӣ ба маснади президентӣ рушан аст, ки яке аз онҳо райисҷумҳури феълӣ ва дигаре собиқ номзад ба мақоми президентӣ дар ҳафт соли пешанд.
Ҳанӯз якуним сол қабл аз ин, Ҳизби халқӣ-демократии Тоҷикистон (ҲХДТ) эълон кард, ки бо номзади худ дар интихоботи президентии моҳи ноябри соли 2013 ширкат меҷӯяд ва он ҳам райиси ҷумҳури феълӣ - Эмомалӣ Раҳмон аст. Худи оқои Раҳмон то ҳанӯз дар ин мавриди чизе нагуфтааст.
Аммо Абдуҳалим Ғаффоров, райиси Ҳизби сотсиалистии Тоҷикистон (ҲСД) ахиран аз тасмимаш барои муддаии курсии президентӣ шудан хабар дод. Ҷаноби Ғаффоров, ки дар интихоботи соли 2006 низ номзад буд, дар сӯҳбат ба «Озодӣ» гуфтааст, ин навбат бо барномаи нав ва бештар паҳлӯи иҷтимоидошта вориди корзор мешавад. Аммо ин ягона «дастовез»-и ӯ набуда, ҳамчунин изҳороти раёсати ҳизбашро низ овардааст, ки дар он аз талошҳои Раҳматилло Зойиров, раҳбари Ҳизби сотсиал-демократии Тоҷикистон барои ташкили як эътилофи интихоботӣ шадидан интиқод мешавад. Дар он гуфта мешавад, ки Ҳизби сотсиалистии Тоҷикистон дар ин эътилоф ширкат нахоҳад кард ва аз президенти Тоҷикистон, вазири адлия, раиси Суди олӣ, Прокуратураи генералӣ, Вазорати умури дохилӣ ва раиси Кумитаи давлатии амнияти миллӣ дархост шудааст, ба талошҳои Зойиров вокуниш нишон дода, пеши роҳашро бигиранд.
Таърихчаи интихоботии ҳафт соли қабл
Абдуҳалим Ғаффоров яке аз панҷ номзад дар интихоботи сипаришудаи раёсатҷумҳурӣ буд, ки камтарин шумори овозҳоро соҳиб шуд. Дар интихоботи соли 2006 панҷ номзад – Эмомалӣ Раҳмонов (ҲХДТ), Исмоил Талбаков (Ҳизби коммунист), Олим Бобоев (Ҳизби ислоҳоти иқтисодӣ), Амир Қароқулов (Ҳизби аграрии Тоҷикистон) ва Абдуҳалим Ғаффоров (ҲСД) вориди корзори интихоботӣ шуданд. Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсии Тоҷикистон эълон кард, ки Эмомалӣ Раҳмонов 79,3 дар сади райъи интихобкунандагонро соҳиб шудааст. Он вақт бархе коршиносон гуфтанд, ки ҳадафи пешниҳоди номзадҳои дигар танҳо ба ҷомеаи ҷаҳонӣ ҷилва додани демократия буд.
Имсол ҳам интизор меравад…
Зимнан, имсол низ ба миён омадани чунин як сенария пешгӯӣ мешавад. Эҳтимоли афзоиш ёфтани муддаиёни курсии президентӣ ҳам зиёд аст. Бархеҳо мегӯянд, ки боз ҳам Исмоил Талбаков, Олим Бобоев ва Амир Қароқулов шояд аз азмашон барои номзад шудан хабар диҳанд.
Бархе аз соҳибназарон чунин эҳтимолеро ҳам сарфи назар намекунанд, ки ба хотири хеле рақобатпазир намоиш додани интихобот исми чеҳраҳои шинохтае назири Маҳмадсаид Убайдуллоев, Муродалӣ Алимардонов, Ғайбулло Афзалов ва амсоли онҳо дар қатори номзадҳо пайдо шавад.
Аз намояндаҳои аҳзоби сиёсӣ танҳо Раҳматилло Зоиров, райиси ҲСДТ гуфта буд, ки ҳозир аст, номзадияшро пешниҳод кунад. Ҳамчунин, «Ҷунбиши миллӣ» як созмони сиёсии сабтиномнашуда, Зоировро номзади худ дар интихоботи президентӣ муаррифӣ карда, аз ҳамаи аҳзобу созмонҳо хоста буд, то номзади онҳоро дастгирӣ кунанд. Аммо ҷомеа мунтазири эътилофи аҳзоби мухолиф аст, ки бо номи Иттиҳоди нерӯҳои ислоҳотхоҳи Тоҷикистон (ИНИТ) амал мекунад. Ин иттиҳод то имрӯз чанд ҷаласаи худро созмон дод ва аммо ҳадс зада мешавад, ки исми номзади ягонаашон то охири моҳи ҷорӣ муайян шавад.
ИНИТ ҳоло ҳам фикр мекунад
Дар охирин ҷаласа ИНИТ консепсияи пешазинтихоботии худро таҳия намуда ва пешниҳоди ҷомеа кард, то нуктаи назари худро роҷеъ ба он изҳор доранд. ИНИТ мегӯяд, номзади онҳо барои даври гузариш ва барои чор сол интихоб хоҳад шуд. Ӯ ҳаққи пешниҳоди номзадиашро дар интихоботи дигар, ки қарор аст то он замон муҳлати раёсатҷумҳурӣ ду давраи чорсола шавад, надорад. Хотирасон мекунем, тибқи муқаррароти Сарқонуни Тоҷикистон феълан президент барои 7 сол ва бо ҳаққи пешниҳоди номзадияш барои як даври дигар интихоб мешавад.
Тахмин кардани номзади ИНИТ ғайриимкон аст. Ҳарчанд дар доираҳои гуногун аз Раҳматилло Зоиров, Муҳиддин Кабирӣ, раҳбари Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон (ҲНИТ), Ҳоҷимуҳаммад Умаров, иқтисодшиноси варзида, Абдуқаюми Қаюмзод, журналисти маъруф ва дигарон ном мебаранд, аммо эҳтимоли қавӣ вуҷуд дорад, ки он шахси дигар бошад.
Мавзӯи пешниҳоди номзадҳо ҳамеша ба мавзӯи шаффофияти интихоботҳо мепечад. Дар интихоботи қаблӣ аҳзоби мухолиф бо иддаои он ки кафолати бидуни тақаллуб баргузор шудани интихобот мавҷуд нест, вориди корзори интихоботӣ нашуданд. Аммо ин навбат гӯйё ин кафолат дода шуд. Моҳи майи соли равон Шермуҳаммади Шоҳиён, раҳбари Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсии Тоҷикистон гуфт, интихобот шаффоф хоҳад гузашт. Аз ин пеш Эмомалӣ Раҳмон, президенти кишвар низ ваъдаи шаффоф доир гардидани интихоботро дода буд. Бо вуҷуд, баъди рад шудани пешниҳоди ворид кардани тағйирот ба қонун “Дар бораи интихобот” бисёре аз коршиносон гуфтанд, ки ба шаффоф гузаштани интихобот бовар надоранд.
Интихобот бо кадом номзадҳо ва дар чӣ фазо мегузарад, танҳо вақт нишон хоҳад дод. Мо ҳам интизор хоҳем буд.
